سه تار عزیزی

سه‌تار از سازهای زهی و مضرابی موسیقی ایرانی است که با ناخن انگشت اشارهٔ دست راست نواخته می‌شود. این ساز، دارای ۴ سیم از جنس فولاد و برنز است که به موازات دسته، از کاسه تا پنجه کشیده شده‌اند. سه‌تار دارای ۲۸ پردهٔ قابل حرکت از جنس روده‌ی حیوانات یا ابریشم است. صدای آن ظریف و تو دماغی و تا حدودی غمگین است و گستره صوتی آن از هنگامِ بمِ دو زیر خط حامل تا لا بمل بالای خط حامل و در نتیجه نزدیک به ۳ اکتاو است.

سه‌تار پیشتر هم‌خانواده با سازهایی چون دوتار و تنبور بوده‌است و امروزه به تار بسیار نزدیک‌تر است. در موسیقی دستگاهی ایران استفاده از سه‌تار بسیار رواج دارد؛ گرچه بیشتر برای تک‌نوازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ساز برای هر دستگاه کوک ویژه‌ای دارد ولی فاصلهٔ چهارم یا پنجم پایین رونده معمولاً بین سیم‌های اول و دوم ثابت است.

نوازندگان سه‌تار برای اجرای آن، در حالت نشسته روی زمین یا صندلی، کاسهٔ ساز را به صورت مورب و با زاویهٔ ۴۵ درجه روی ران راست قرار داده و با سر انگشتان دست چپ روی پرده‌ها (دستان‌ها) ی روی دستهٔ سه‌تار حرکت می‌کنند و با انگشت اشارهٔ دست راست خود به سیم‌ها ضربه می‌زنند.

 سه‌تار عزیزی ۴ سیم برنجی و فولادی دارد که معمولاً در همه‌ی سه‌تارها، سیم‌هایی از همین جنس استفاده می‌شود. جنس کاسه و صفحه‌ی رویی آن از چوب درخت توت است. چوب توت باعث افزایش حجم و کیفیت صدای سه‌تار می‌شود. دسته و گوشی سه‌تار عزیزی از چوب درخت گردو ساخته‌ شده‌ است. چوب گردو با مقاومت بالای خود دسته‌ی ساز را صاف نگه‌ داشته و مقاومت آن‌ را در مقابل کج‌شدن و تاب‌خوردن بالا می‌برد. صدای گوش‌نوازی که به هر شنونده حال‌وهوای خوش می‌دهد، به‌واسطه‌ی همین چوب‌های باکیفیت ایجاد می‌شود. جنس ۲۶ پرده‌ی بسته‌شده در دسته‌ی سه‌تار عزیزی از روده‌ی حیوانات است. می‌توان جای پرده‌ها را روی دسته تغییر داد. آخرین پرده پس از شیطانک بسته می‌شود و فاصله‌ی آن از شیطانک، کیفیت صدای ساز را تغییر می‌دهد. جنس سیم‌گیر سه‌تار عزیزی از چوب درخت گردوست. این ساز ۸۹ سانتی‌متر طول دارد و رنگ آن قهوه‌ای روشن است.

در ساخت ساز سه‌تار از چوب (معمولاً گردو و توت و افرا) برای بدنه، و (توت) برای صفحه و (گردو) برای دسته و از فلز (برنز و فولاد) برای سیم‌ها و از استخوان برای تزئینات دسته، شیطانک و گاهی اوقات سیم‌گیر استفاده می‌شود. انواع سازهای سنتی ایران در سازپلاس با ضمانت عرضه میگردد.